Om 1870–1880 hinne hâldt it sjenre album amicorum op te bestean. Manlju lizze gjin freoneboek mear oan. Jonge froulju sette de tradysje fuort, mar foarm en ynhâld fan it sjenre feroarje. De opfolger fan it album amicorum krijt de namme poesyalbum, mei’t in protte fan de sûnttiid brûkte albumkes, ornaris produsearre yn Dútslân, de opdruk Poesie hawwe.
De eigners fan de earste poesyalbums wienen fammen út de hegere stân; pas geandewei de tweintichste iuw hienen ek arbeidersdochters der ien. De heit fan Maria Greebe, de eigneresse fan it hjirûnder beskreaune album, wie in notabele. Maria Elisabeth Catharina Greebe, sa’t Marie folút hiet, waard berne yn Dokkum op 17 july 1866 as dochter fan de predikant Huibert Joan George Greebe en Anna Catrina Martens. Sûnt 1868 wenne de húshâlding yn Grou. Dêr krige Marie it poesyalbum op har fjirtjinde jierdei kado fan fjouwer Grouster freondinnen. Behalven in mienskiplike skinkingsynskripsje (nû. 1) droech elk fan de fjouwer ek in yndividuele ynskripsje by.
Ek dy fjouwer freondinnen kamen út de hegerein. De heit fan Johanna Margaretha van Gulik (nû. 8) wie dûmny, dy fan de susters Frederika en Ybeltsje Visser (nû. 9 en 10) wie in begoedige houtkeapman en dy fan Tryntsje Lykles (nû. 11), ek in hanneler, gou as de rykste man fan Grou. Tryntsje soe letter nammers de echtgenoate wurde fan de dichter, histoarikus en frisist Johannes Bernard Schepers. Marie Greebe troude yn 1891 mei de Gordykster notaris Martinus Leonardus Spruyt (1859–1939). Sy krigen ien dochter, Cornelia Gerardina Johanna Spruyt (1906–1983). Marie ferstoar op 24 april 1936 op ’e Gordyk en leit dêr begroeven mei har man.
Ien fan de langste bydragen oan har poesyalbum is fan Willem Hermannus Luttenberg, in ambtgenoat fan Marie har heit. Hy makke in trije siden beslaand rymstik mei in persoanliker toansetting as wat yn poesyalbums wenst wie. Marie wurdt faderlik mar waarm tasprutsen, de plaknamme Grou en de nammen fan har trije bruorren falle en Luttenberg stiet stil by in ferbliidzjend barren op de dei wêrop’t er syn bydrage datearret, 5 july 1884. Dy deis slagge Marie har broer Anton Philip nammentlik foar it tredde en lêste diel fan it notarieel eksamen. Anton stie doe ynskreaun yn Waddinxveen by Gouda, it wenplak fan Luttenberg; mooglik siet er by him yn ’e kost.
Hoe dan ek, de Greebes en de Luttenbergs hienen grif geregeld kontakt mei elkoar. Sa hold Marie har heit op 3 desimber fan datselde jier 1884 in lêzing foar it Waddinxveenster lêsselskip dêr’t Luttenberg foarsitter fan wie. Dy lêzing hie as ûnderwerp it belang fan in lêswizer (nee, gjin boekelizzer, mar in listke fan oan en ôf te rieden lektuer). De Westlandsche Courant publisearre in ferslachje:
Deze voordracht bevatte een tal van diepe en menschkundige gedachten en was ingekleed overeenkomstig de behoeften van onzen tijd. Het lezen van zedelooze boeken werd afgekeurd als nadeelig voor de zedelijke reinheid. Het lezen van den Bijbel met verstand zeer aanbevolen. Het goede, dat gelezen is, mag niet misbruikt worden. Niet lezen is een bron van verveling, niet te kunnen lezen eene oorzaak van verdierlijking en de spreker eindigde met de aanbeveling van het lezen van goede boeken, vooral in poëzie, heilzaam voor ware beschaving.
Dêr wie gjin wurd Frânsk oan. En om werom te kearen nei it poesyalbum fan Marie: har heit sil de poëzy dêryn grif heilsum fûn hawwe. Mar tusken de stichtsjende ferskes fan De Génestet, Tollens en kollega Luttenberg falt ien gedicht dochs út de toan. Net om de ynhâld fan it ûnskuldige fers sels, mar fanwegen de reputaasje fan de – net neamde – auteur, Henri Cantel, in Baudelaire-adept dy’t tsjintwurdich foaral bekend stiet as de skriuwer fan de eroatyske sonnettebondel Amours et priapées. Dy bondel wie yn 1869 yn Brussel ferskynd mei in tapaslik frontispice fan de allike ûndogense keunstner Félicien Rops, yn in oplaach fan 152 eksimplaren. It befettet eksplisite strofen as
Le clitoris en fleur, que jalousent les roses,
Aspire, sous la robe, à l’invincible amant;
Silence, vents du soir! taisez-vous, coeurs moroses!
Un souffle a palpité sous le blanc vêtement.
De Bibliothèque Nationale yn Parys bewarre Amours et priapées lange tiid yn in spesjaal depot mei de namme l’Enfer: de Hel. Dûmny Greebe soe it boek sûnder mis yn de ban dien hawwe en hie tinklik ek it ûnskuldige fers fan Cantel yn it poesyalbum fan syn dochter ôfkard, hie er weet hân fan it bestean fan Amours et priapées. Dat hie er blykber net. Mar wie dejinge dy’t dat ûnskuldige fers fan Cantel hiel kreas yn Marie har album pinde dêr ek ûnbekend mei? Wêrom ûntbrekt dan sawol de namme fan de dichter as dy fan de kopiïst?
De bydragen oan it poesyalbum fan Marie Greebe binne fan:
1. Frederika Visser, Ybeltje Visser, Trijntje Lijkles en Johanna Margaretha van Gulik, sûnder plak, 17-07-1880. Skinkingsynskripsje.
2. Huibert Joan George Greebe, sûnder plak en datum. Marie har heit. It gedicht ‘Albumblad’ fan Frederikus Hendrikus van Leent (1830–1912), 6 rigels, sûnder de titel, mei farianten.1
Berne Schoonrewoerd 29-04-1835, ferstoarn Grou 20-12-1909, soan fan Jan Pieter Greebe (1801–1849) en Elizabeth Catharina van der Miede Bakker (1807–1887), troud Utrecht 15-09-1859 mei Anna Catrina Martens (1831–1908). Predikant yn Easterwierrum (1859–1862), Dokkum (1862–1868) en Grou (1868–1909). Publisearre ûnder mear de novelle Eene profetes in de achterbuurt (Dockum 1868), ‘Het testament van Anna Maria van Schurman’ yn Stemmen voor Waarheid en Vrede (1878) en Gedenkschrift der vestiging van de Hervormde godsdienst in Friesland, 31 Maart 1580 (Leeuwarden 1880).2
3. Jan Pieter Greebe, sûnder plak en datum. In broer fan Marie. It gedicht ‘Beminnelijk’ fan Jan Pieter Heije (1809–1876), 5 rigels, sûnder de titel.3
Berne Easterwierrum 03-09-1860, ferstoarn Assen 15-09-1935, soan fan Huibert Joan George Greebe (1835–1909, nû. 2) en Anna Catrina Martens (1831–1908), troud mei Geertruida Elizabeth Holthuis (1871–1929). Sigarehanneler.
4. Ofskrift fan it gedicht ‘Le nom aimé’ fan Henri Cantel (1825–1878), Frânsk, 3×6 rigels, sûnder de titel.4
5. Willem Hermannus Luttenberg, Waddinxveen, 05-07-1884. Eigenmakke gedicht ‘De stem der Vriendschap’, 7×8 rigels.
Berne Zwolle 13-08-1836, ferstoarn Haarlem 25-04-1910, soan fan Hermannus Luttenberg (1803–1880) en Johanna Damman (1814–1864), troud Voorhout 13-07-1865 mei Cornelia Maria Wilhelmina Ambrosia Guichet (1837–1915). Herfoarme predikant yn Voorhout (1865–1869), Herkingen (1870), Waddinxveen (1871–1886), De Gordyk (1887–1889), Ilpendam (1889–1892) en Nieuwendam (1892–1906).
6. Lucretia Bosch, Amsterdam, 16-12-1883. In tante fan Marie. Gedicht, 8 rigels, earste rigel ‘Als zwart op wit verzekering geeft’.
Berne Emlichheim (Bentheim, Dútslân) 07-12-1831, ferstoarn Amsterdam 03-05-1900, dochter fan Roelof Bosch en Hermanna Groen, troud 1. Hardenberg 10-05-1856 mei Justus Salomon Albertus Boeijenk (1823–1862), troud 2. Emlichheim 20-09-1864 mei Johan Philip Udink (1836–1909).
7. Jan Udink, Amsterdam, 27-10-1883. In neef fan Marie. Gedicht, Frânsk, 6 rigels, earste rigel ‘Vous m’avez demandé une poésie’.
Berne Amsterdam 25-06-1865, ferstoarn Haarlem 17-01-1919, soan fan Johan Philip Udink (1836–1909) en Lucretia Bosch (1831–1900, nû. 6), troud Sloten (NH) 22-05-1894 mei Maria Cornelia Fluks (1866–1935). Sjef gemeentesekretary yn Sloten.
8. Johanna Margaretha van Gulik, Grou, 07-1880. Gedicht, 12 rigels, earste rigel ‘Luttel vreugde schenkt ons d’aarde’.
Berne Giethoorn 18-05-1865, ferstoarn Eindhoven 24-03-1953, dochter fan Augustus van Gulik (1838–1918) en Alida Maria Donker (1841–1914), troud Idaarderadiel 18-07-1894 mei Lijkle Lijkles (1858–1926), in broer fan Trijntje Lijkles (nû. 11).
9. Frederika Visser, Grou, 29-08-1880. Gedicht, 4 rigels, earste rigel ‘Voor- noch onspoed doen ons beiden’;5 poesyalbumplaatsje.
Berne Steenwijk 16-02-1864, ferstoarn Snits 20-08-1952, dochter fan IJsbrand Gatsonides Visser (1834–1890) en Riemke Camstra (1838–1914), troud Idaarderadiel 13-04-1898 mei Cornelis Saager (1859–1930).
10. Ybeltje Visser, Grou, 29-07-1880. Gedicht, 2×4 rigels, earste rigel ‘Mochten onze levenswegen’; poesyalbumplaatsje.
Berne Grou 30-01-1865, ferstoarn Bussum 17-12-1930, dochter fan IJsbrand Gatsonides Visser (1834–1890) en Riemke Camstra (1838–1914). Underwizeres yn Amsterdam.
11. Trijntje Lijkles, Grou, 14-09-1880. Gedicht ‘Vergeet mij niet!’, 2×4 rigels, earste rigel ‘Onder de bloemen, die ’t aardrijk versieren’.6
Berne Grou 14-01-1865, ferstoarn Bloemendaal 27-09-1947, dochter fan Goslik Lijkles (1827–1879) en Trijntje Stallinga (1827–1902), troud Idaarderadiel 18-08-1892 mei Johannes Bernard Schepers (1865–1937).
12. Idskia Postma, Grou, 28-09-1880. Gedicht, Frânsk, 4 rigels, earste rigel ‘Les fleurs sont passagères’.7
Berne Grou 23-04-1863, ferstoarn Grou 06-01-1884, dochter fan Klaas Postma (1824–1909) en Jetske Visser (1827–1899), net troud.
13. Sytske Smitz, Grou, 02-10-1880. Gedicht ‘Wat ik u toewensch!’, 8 rigels, earste rigel ‘Een lieven kring, van trouw[e] vrienden’.8
Berne Grou 16-05-1862, ferstoarn Ljouwert 01-02-1937, dochter fan Hessel Smitz (1825–1911) en Grietje Visser (1824–1906), net troud.
14. Ymkje de Vries, Dokkum, 07-1880. It gedicht ‘Jonge roeping’ fan Petrus Augustus de Génestet (1829–1861), 7×4 rigels.9
Berne Dokkum 17-03-1866, ferstoarn Assen 01-05-1933, dochter fan Doederus de Vries (1833–1910) en Grietje Helder (1835–1916), troud Dokkum 31-05-1888 mei Anne de Boer (1851–1932).
15. Wytske de Vries, Dokkum, 12-08-1881. Gedicht ‘Vergeet mij niet’, 3×4 rigels, earste rigel ‘Tusschen ’t fleurig groen verscholen’;10 ynplakte drûchblomkes.
Berne Dokkum 30-03-1861, ferstoarn Dokkum 12-09-1954, dochter fan Doederus de Vries (1833–1910) en Grietje Helder (1835–1916), troud Dokkum 02-07-1891 mei Anthonie Johannes Wolters (1854–1916).
16. Saapke de Vries, sûnder plak en datum. It gedicht ‘Geloof’ fan Petrus Augustus de Génestet (1829–1861), 2×4 rigels.11
Berne Dokkum 20-08-1857, ferstoarn Den Haag 02-10-1942, dochter fan Doederus de Vries (1833–1910) en Grietje Helder (1835–1916), troud Dokkum 13-02-1894 mei Nicolaas Hendrik Klaassen (1852–1935).
17. Margaretha Debora ten Harmsen van der Beek, Koog aan de Zaan, 27-08-1882. It gedicht ‘In den vriendenrol van eene dame’ fan Hendrik Tollens (1780–1856), 8 rigels, sûnder de titel.12
Berne Koog aan de Zaan 28-04-1865, ferstoarn Amsterdam 08-04-1961, dochter fan Hendrik ten Harmsen van der Beek (1837–1900), apteker, en Debora Margaretha Donker (1835–1907), troud Koog aan de Zaan 17-07-1890 mei Eelco Martinus Vis (1864–1938), echtskieding Amsterdam 30-08-1911. Margaretha har mem wie in suster fan Alida Maria Donker, de mem fan Johanna Margaretha van Gulik (nû. 8).
18. Margaretha Harmina Reerink, Gouda/Lochem, 25-09-1882. It gedicht ‘Wahrhaftig’ fan Heinrich Heine (1797–1856), Dútsk, 10 rigels.13
Berne Lochem 10-05-1861, ferstoarn Lochem 10-01-1962, dochter fan Jan Reerink (1824–1891) en Margaretha Hermina van Heek (1833–1903), troud Lochem 01-10-1884 mei Johan Alexander Staring (1850–1932).
19. Cornelis Aleidus Arnoldus Johannes Greebe, Gouda, 13-10-1882. In neef fan Marie. Gedicht, 8 rigels, earste rigel ‘Te kunnen wenschen hier op aarde’; potleadtekeninkje: lânskip mei toer.
Berne Zaandam 20-10-1868, ferstoarn Grins 24-10-1954, soan fan Arnoldus Greebe (1837–1913) en Jannetje Visser (1844–1915, nû. 23), troud Ljouwert 12-07-1897 mei Jannetje van Binsbergen (1876–1971). Rektor fan it Stedelijk Gymnasium yn Grins.
20. ‘Anna’ = Anna Elisabeth Udink?, Leiden, 29-10-1882. In healsuster fan Marie har mem Anna Catrina Martens (1831–1908). It gedicht ‘Turksche beeldspraak’ fan Petrus Augustus de Génestet (1829–1861), 3×12 rigels.14
Berne Amsterdam 16-11-1841, ferstoarn Leiden 15-06-1889, dochter fan Jan Udink (1802–1880) en Maria Catharina Doesburg (1803–1843), troud Putten 27-03-1872 mei Johan George Fuchs (1839–1895).
21. Nisette Hofstede, Leiden, 06-11-1882. In ‘aangenomen Tante’ fan Marie. Freondinne, faaks ek húsgenoate, fan Anna Maria Catharina Wilhelmina Udink (nû. 22). Gedicht, 7 rigels, earste rigel ‘Wat God doet, dat is welgedaan’.
Berne Schoonhoven 08-02-1830, ferstoarn Leiden 25-04-1910, dochter fan Justus Johannes Hofstede (1794–1857), notaris, en Maria Hess (1804–1861), net troud.
22. Anna Maria Catharina Wilhelmina Udink, Leiden, 06-11-1882. In healsuster fan Marie har mem Anna Catrina Martens (1831–1908). Gedicht, 4 rigels, earste rigel ‘Bij ’t aantal namen in uw vriendenrol geschreven’.
Berne Amsterdam 09-02-1838, ferstoarn Leiden 23-11-1905, dochter fan Jan Udink (1802–1880) en Maria Catharina Doesburg (1803–1843), net troud.
23. Jannetje Visser, Gouda, 20-12-1882. Oantroude tante fan Marie. De lêste twa strofen fan it gedicht ‘Op het album van mejufvrouw V.S.’ fan Jan Nolet de Brauwere van Steeland (1815–1888), 2×4 rigels, sûnder de titel.15
Berne Zijpe 22-05-1844, ferstoarn Amersfoort 19-11-1915, dochter fan Cornelis Visser (1818–1899, nû. 26) en Alida Minnee (1822–1886), troud IJsselstein 19-09-1867 mei Arnoldus Greebe (1837–1913).
24. Sophia Alida Arend de Graaf, Gouda, 16-12-1885. It gedicht ‘Levenslust’ fan Petrus Augustus de Génestet (1829–1861), 11+12 rigels.16
Berne Leiden 05-10-1846, ferstoarn Den Haag 20-10-1910, dochter fan Nicolaas Herman de Graaf (1814–1895) en Geertruida Wilhelmina van der Spruijt (1820–1846), troud Leiden 12-05-1870 mei Bartholomeus Jacobus Winkelman (1840–1872).
25. IJmena Johanna Jacoba van der Werff, Dokkum, 02-07-1883? Gedicht, 8 rigels, earste rigel ‘Dat steeds op uwen weg’.
Berne Dokkum 28-10-1864, ferstoarn Amsterdam 06-03-1924, dochter fan Willem Frederik van der Werff (1829–1901) en Arnoldina Johanna Wassenbergh (1833–1873), troud Ljouwert 16-04-1895 mei Karel Daniël August Zahn (1865–1940).
26. Cornelis Visser, sûnder plak en datum. It gedicht ‘’t Was maar een weesje!’ fan Everhardus Johannes Potgieter (1808–1875), 144 rigels.17
Berne Zijpe 12-11-1818, ferstoarn Ljouwert 14-09-1899, soan fan Arie Visser (1765–1821) en Jannetje Bommer (1787–1821), troud Katwijk 26-05-1842 mei Alida Minnee (1822–1886). Griffier by it kantongerjocht.
27. Cornelia Jakoba Diderika de Jong, Gouda, 23-12-1883. Gedicht, 6 rigels, earste rigel ‘Wispelturig is het lot’.
Berne Willeskop 16-09-1842, ferstoarn Arnhem 12-04-1931, dochter fan Gerardus Johannes de Jong (1806–1900) en Neeltje Diderika Smits (1805–1895), troud Gouda 21-02-1867 mei Cornelis Jan Christiaan Prince (1835–1897, nû. 29).
28. Jan Prince, Gouda, 12-1883. Potleadtekening yn kleur: blommen.
Berne Gouda 17-05-1869, ferstoarn Utrecht 13-06-1954, soan fan Cornelis Jan Christiaan Prince (1835–1897, nû. 29) en Cornelia Jakoba Diderika de Jong (1842–1931, nû. 27), troud Amsterdam 16-06-1898 mei Fenna van der Wissel (1869–1951). Arts.
29. Cornelis Jan Christiaan Prince, Gouda, 24-12-1883. Spreuk op rym, 2 rigels: ‘De rook kan elk te kennen geven, / De kortheid van dit aardsche leven’; tekening: fjouwer Goudske pipen; ynplakt finjetsje: laam ûnder in beam (ien fan de merken fan de piipmakkerij Jan Prince & Cie).
Berne Gouda 14-10-1835, ferstoarn Gouda 21-08-1897, soan fan Jan Prince (1797–1868) en Reinhardina Johanna Faber (1809–1838), troud Gouda 21-02-1867 mei Cornelia Jakoba Diderika de Jong (1842–1931, nû. 27). Eigner fan de piipmakkerij Jan Prince & Cie yn Gouda, dy’t aktyf wie fan 1865 oant 1897.
30. Hinke de Vries, Amsterdam, 13-04-1884. It gedicht ‘Als de jonge rozen bloeien’ fan Adelheid Catharina Horch (1845–1934), 6×4 rigels.18
Berne Grou 17-04-1866, ferstoarn Amsterdam 18-04-1923, dochter fan Goslik de Vries (1836 – foar 1901) en Atje Gesina Boltjes (1841–1914), troud Apeldoorn 12-04-1900 mei Johannes Cornelis Dirks (1870–1952).
31. Anna Wilhelmina Schotsman, Gouda, 23-12-1885. Gedicht, 4 rigels, in ‘Vierzeile’ fan Friedrich Rückert (1788–1866), Dútsk, 4 rigels, earste rigel ‘Wiedersehn ist ein schönes Wort’.19
Berne Papendrecht 12-07-1844, ferstoarn Gouda 03-02-1907, dochter fan Lodewijk Hendrikus Schotsman (1812–1882) en Cornelia Geertruida van Steenbergen (1810–1881), troud Papendrecht 03-06-1868 mei Gerardus Johannes de Jong (1841–1925).
32. Onno Greebe?, sûnder plak, 05-01-1886. In broer fan Marie. Potleadtekening: in roas. Undertekene mei ‘ASS. O.G.’ = ‘À Sa Soeur. [?] Onno Greebe [?]’.
Berne Grou 23-12-1869, ferstoarn Bussum 01-08-1939, soan fan Huibert Joan George Greebe (1835–1909, nû. 2) en Anna Catrina Martens (1831–1908), troud Opsterlân 30-04-1896 mei Meentje Doornbos (1869–1968). Boargemaster fan Sleat (1898–1913) en Idaarderadiel (1913–1921).
Noaten
- F.H. van Leent, Bloemen op het pad des levens, Utrecht 1877, s. 13. Under de titel ‘Avondgroet’ ek yn it troch Van Leent redigearre Weekblad voor de jeugd 10, nû. 11 (1905), s. 87. Ek yn it poesyalbum fan Antsje Toornstra yn in bydrage út 1900 (Admiraliteitshuis, Dokkum).
- Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland, diel 3, ’s-Gravenhage 1919–1931, s. 331. Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, diel 6, Leiden 1924, kol. 628–629. Encyclopedie van Friesland, Amsterdam/Brussel 1958, s. 326.
- J.P. Heije, Al de volksdichten, diel 2, Amsterdam 1865, s. 252.
- Revue française 2, diel 7, Paris 1856, s. 306. Henri Cantel, Impressions et visions, Paris 1859, s. 31–32. In Nederlânske oersetting ûnder de titel ‘De zoetste naam’ troch Antoon Leonard de Rop yn dy syn Immortellen en rozen, Amsterdam 1884, s. 44–45.
- J. de Breet, Nieuw volledig feestboek. Verzameling van nieuwe oorspronkelijke gelegenheids-gedichten, voor alle mogelijke feesten […], Tiel [1856], s. 321.
- M.L. van Albada, Poësie. Zes generaties albumversjes, Midlaren 1984, s. 60, yn in bydrage út 1902. Ek yn it poesyalbum fan Petronella Andringa yn in bydrage út 1905 (Tresoar, Ljouwert).
- Ek yn The Ladies’ Repository. A monthly periodical devoted to literature and religion, diel 28, Cincinatti ensfh. 1867, s. 718, mei fouten.
- Van Albada 1984, s. 73, yn bydragen fan 1881 ôf. Ek yn it poesyalbum fan Petronella Andringa yn in bydrage út 1902 (Tresoar, Ljouwert).
- De dichtwerken van P.A. de Génestet, diel 1, ed. C.P. Tiele, Amsterdam 1869, s. 18–19.
- Van Albada 1984, s. 60, yn bydragen fan 1881 ôf.
- De Génestet 1869, s. 91.
- Anna A. Bergendahl (red.), Souvenir, uitgegeven ten voordeele der vereeniging te Amsterdam: Tot Ondersteuning der Hulpbehoevenden […], Amsterdam 1855, s. 4. Ek yn G.D.J. Schotel, Tollens en zijn tijd. Eene proeve van levensbeschrijving, Tiel 1860, 18662, s. 377. Dêr sûnder titel; neffens Schotel skreau Tollens it gedicht yn 1832 foar in hear Van Emmerik yn Dordrecht.
- Under de titel ‘An Str.’ yn Gedichte, Berlin 1822, s. 127. Under de titel ‘Wahrhaftig’ yn Buch der Lieder, Hamburg 1827, s. 90.
- De Génestet 1869, s. 198–199.
- Nederduitsch letterkundig jaerboekje, voor 1851, Gent [1850], s. 59. Under de titel ‘In het album eener Zwolsche schoone’ yn J. Nolet de Brauwere van Steeland, Zwart op wit. Dichtverscheidenheden, Amsterdam 1853, s. 46–47, en yn Gedichten van Dr. J. Nolet de Brauwere van Steeland, diel 1, Amsterdam/Brussel 1859, s. 244–245.
- De Génestet 1869, s. 123–124.
- De Gids 15 (1851), s. 364–369. E.J. Potgieter, De werken, diel 12: Verspreide en nagelaten poëzy, diel 2, Haarlem 1896, s. 266–271.
- Adelheid C. Horch, Erica’s, Amsterdam 1884, s. 9–10.
- Friedrich Rückert, Lieder und Sprüche. Aus dem lyrischen Nachlasse, Frankfurt am Main 1867, s. 8.