Anne Sexton, Oegemantsje

Pleatst op 16/11/2025 troch Klaas van der Hoek

 
Oegemantsje

Binnen yn in soad fan ús
sit in lyts âld mantsje
dat derút wol.
Net grutter as in twajierrige
dy’tst teletubby neame soest,
mar dizze is âld en mishipt.
Syn holle is yn oarder,
mar de rest fan him wie net krimpfrij.
Hy is in meunster fan wanhoop.
Hy is ien en al ferfal.
Hy praat sa skriel as in tillefoanheak
mei de seksleaze stim fan Truman:
Ik bin dyn dwerch.
Ik bin de fijân fan binnen.
Ik bin de baas fan dyn dreamen.
Nee. Ik bin net de wet yn dyn brein,
de pake fol wachens.
Ik bin de wet fan dyn lea,
de sibbe fan swartens en drift.
Sjoch. Dyn hân trillet.
Net troch ferlamming of drank.
It is dyn dûbelgonger
dy’t war docht om derút te kommen.
Pas op… Pas op…

Der wie ris in moolner
mei in dochter sa leaflik as in drúf.
Hy fertelde de kening, sy koe
goud spinne út gewoan strie.
De kening liet it famke komme,
sleat har op yn in keamer fol strie
en sei har dêr goud fan te spinnen
of se soe stjerre as in misdiediger.
Earme drúf, net ien dy’t har plôke.
Lekker en rûn en glêd.
Stakker.
Stjerre en nea Brooklyn sjen.

Se gûlde,
uteraard, dikke triennen fan akwamaryn.
De doar gong iepen en hopsa, in dwerch.
Hy wie sa lillik as in wrat.
Lyts ding, wat bisto? rôp se.
Mei syn skriele, seksleaze stim andere er:
Ik bin in dwerch.
Ik bin tentoansteld yn Bond Street
en gjin bern sil my ea Heity neame.
Ik haw gjin priveelibben. Bin ik dronken,
dan wit de hiele stêd dat by it moarnsbrochje
en gjin bern sil my ea Heity neame.
Ik bin trije turven heech.
Ik bin net grutter as in patrys.
Ik bin dyn kweade each
en gjin bern sil my ea Heity neame.
Hâld op mei dy Heity-gekkichheid,
rôp se. Kinsto faaks
strie ta goud spinne?
Jawis, sei er,
dat kin ik.
Hy spûn it strie ta goud
en sy joech him har halsketting
as in lytse beleanning.
Doe’t de kening seach wat se dien hie
sette er har yn in gruttere keamer fol strie
en drige nochris mei de dea.
En wer gûlde se.
En wer kaam de dwerch.
En wer spûn er it strie ta goud.
Se joech him har ring
as in lytse beleanning.
De kening sette har yn in noch gruttere keamer
mar diskear sei er har ta
dat er har trouwe soe as it har slagge.
En wer gûlde se.
En wer kaam de dwerch.
Mar se hie neat om him te jaan.
Sûnder beleanning woe de dwerch net spinne.
Hy hie de lucht fan wat betters yn ’e noas.
Hy wie in echte jachthûn.
Jou my dyn earsteling,
dan sil ik spinne.
Sy tocht: ’t Soe wat!
It is in gek mantsje.
Dat se gong akkoart.
En hy die syn keunstke.
Goud sa goed as Fort Knox.

De kening troude har
en binnen in jier
waard in soan berne.
Lykas de measte nije babys
wie er sa ûnsjoch as in artisjok
mar de keninginne fûn him in pearel.
Sy joech him har stomme tate,
tear, triljend, beskûle,
waarm ensfh.
En doe oppenearre de dwerch him
en easke syn priis op.
Jawis! Ik bin in heity wurden!
rôp de lytse man.
Se bea him it hiele keninkryk oan
mar hy woe inkeld dit –
in libben ding
syn eigen neame.
En wa kin it him, stjerling,
kwea ôf nimme?

De keninginne gûlde twa amers fol seewetter.
Se wie like fêsthâldend
as in Jehova’s tsjûge.
Dat de dwerch krige meilijen.
Hy sei: Ik jou dy trije dagen
om myn namme te rieden
en ast dat net kinst
kom ik dyn bern heljen.
De keninginne stjoerde boadskippers
troch it lân om de meast
útwrydske nammen te finen.
Doe’t er de oare deis kaam
frege se: Melchior?
Baltasar?
Mar elke kear andere de dwerch:
Nee! Nee! Sa hjit ik net.
In dei letter frege se:
Skriezepoat? Spinneskonk?
Mar it wie noch altyd nee-nee.
De tredde deis kaam de boadskipper
werom mei in nuver ferhaal.
Hy fertelde har:
Doe’t ik oare kant it wâld wie,
dêr’t de foks goenacht seit tsjin de hazze,
seach ik in lyts hûs
mei in brânend fjoer derfoar.
Om dat fjoer hinne sprong op ien skonk
in kluchtich mantsje dat song:
Hjoed bak ik. Moarn brou ik bier.
Oaremoarn wurdt de keninginne
har iennichst bern fan my.
Sels de folkstellingsamtner wit net
dat ik Oegemantsje hjit…
De keninginne wie optein.
Se hie de namme!
It waard har gleon om it hert.

Doe’t de dwerch weromkaam
rôp se út:
Hjitsto hiel miskien Oegemantsje?
Hy raasde: Dat hat de duvel dy sein!
Hy stampte syn rjochterfoet de grûn yn
en sonk der oant syn middel yn fuort.
Doe skuorde er himsels midstwa.
In bytsje as in opsplitste brette hoanne.
Hy lei syn beide helten op de flier,
ien part sêft as in frou,
ien part in heak mei wjerheakjes,
ien part heity,
ien part dûbelgonger.

 

Rumpelstiltskin

Inside many of us
is a small old man
who wants to get out.
No bigger than a two-year-old
whom you’d call lamb chop
yet this one is old and malformed.
His head is okay
but the rest of him wasn’t Sanforized.
He is a monster of despair.
He is all decay.
He speaks up as tiny as an earphone
with Truman’s asexual voice:
I am your dwarf.
I am the enemy within.
I am the boss of your dreams.
No. I am not the law in your mind,
the grandfather of watchfulness.
I am the law of your members,
the kindred of blackness and impulse.
See. Your hand shakes.
It is not palsy or booze.
It is your Doppelgänger
trying to get out.
Beware . . . Beware . . .

There once was a miller
with a daughter as lovely as a grape.
He told the king that she could
spin gold out of common straw.
The king summoned the girl
and locked her in a room full of straw
and told her to spin it into gold
or she would die like a criminal.
Poor grape with no one to pick.
Luscious and round and sleek.
Poor thing.
To die and never see Brooklyn.

She wept,
of course, huge aquamarine tears.
The door opened and in popped a dwarf.
He was as ugly as a wart.
Little thing, what are you? she cried.
With his tiny no-sex voice he replied:
I am a dwarf.
I have been exhibited on Bond Street
and no child will ever call me Papa.
I have no private life.
If I’m in my cups the whole town knows by breakfast
and no child will ever call me Papa
I am eighteen inches high.
I am no bigger than a partridge.
I am your evil eye
and no child will ever call me Papa.
Stop this Papa foolishness,
she cried. Can you perhaps
spin straw into gold?
Yes indeed, he said,
that I can do.
He spun the straw into gold
and she gave him her necklace
as a small reward.
When the king saw what she had done
he put her in a bigger room of straw
and threatened death once more.
Again she cried.
Again the dwarf came.
Again he spun the straw into gold.
She gave him her ring
as a small reward.
The king put her in an even bigger room
but this time he promised
to marry her if she succeeded.
Again she cried.
Again the dwarf came.
But she had nothing to give him.
Without a reward the dwarf would not spin.
He was on the scent of something bigger.
He was a regular bird dog.
Give me your first-born
and I will spin.
She thought: Piffle!
He is a silly little man.
And so she agreed.
So he did the trick.
Gold as good as Fort Knox.

The king married her
and within a year
a son was born.
He was like most new babies,
as ugly as an artichoke
but the queen thought him in pearl.
She gave him her dumb lactation,
delicate, trembling, hidden,
warm, etc.
And then the dwarf appeared
to claim his prize.
Indeed! I have become a papa!
cried the little man.
She offered him all the kingdom
but he wanted only this –
a living thing
to call his own.
And being mortal
who can blame him?

The queen cried two pails of sea water.
She was as persistent
as a Jehovah’s Witness.
And the dwarf took pity.
He said: I will give you
three days to guess my name
and if you cannot do it
I will collect your child.
The queen sent messengers
throughout the land to find names
of the most unusual sort.
When he appeared the next day
she asked: Melchior?
Balthazar?
But each time the dwarf replied:
No! No! That’s not my name.
The next day she asked:
Spindleshanks? Spiderlegs?
But it was still no-no.
On the third day the messenger
came back with a strange story.
He told her:
As I came around the corner of the wood
where the fox says good night to the hare
I saw a little house with a fire
burning in front of it.
Around that fire a ridiculous little man
was leaping on one leg and singing:
Today I bake.
Tomorrow I brew my beer.
The next day the queen’s only child will be mine.
Not even the census taker knows
that Rumpelstiltskin is my name . . .
The queen was delighted.
She had the name!
Her breath blew bubbles.

When the dwarf returned
she called out:
Is your name by any chance Rumpelstiltskin?
He cried: The devil told you that!
He stamped his right foot into the ground
and sank in up to his waist.
Then he tore himself in two.
Somewhat like a split broiler.
He laid his two sides down on the floor,
one part soft as a woman,
one part a barbed hook,
one part papa,
one part Doppelgänger.

 

Ut Transformations, 1971

lamb chop – Lamb Chop wie in hânpop, yn Amearika faken op tillefyzje te sjen, dy’t brûkt waard troch de búksprekster en poppespylster Shari Lewis (1933–1998).
Sanforized – Sanforization is it behanneljen fan tekstyl om krimp troch waskjen foar te kommen, neffens in prosedee ûntwikkele troch Sanford Lockwood Cluett (1874–1968).
Truman’s asexual voice – Wierskynlik Truman Capote (1924–1984), skriuwer fan Breakfast at Tiffany’s (1958) en In cold blood (1966), waans koarte stal (160 sm) en hege, nasale stim bekend wienen fan syn optredens op tillefyzje. Capote wenne nammers in skoft yn it New Yorkse stedsdiel Brooklyn en skreau dêroer yn Brooklyn Heights. A personal memoir (1959). Der is ek wol oannommen dat Sexton ferwiist nei Harry S. Truman (1884–1972), presidint fan de Feriene Steaten yn 1945–1953, mar dat liket fiersocht.
Bond Street – Strjitte yn Brooklyn. In bewenner fan Bond Street yn de njoggentjinde iuw wie Phineas Taylor Barnum (1810–1891), oprjochter fan it rûnreizgjende Barnum & Bailey Circus. Under de artystenamme General Tom Thumb wie Charles Sherwood Stratton (1838–1883) dêr yn te sjen; syn lichemslingte wie 102 sm. It is net oannimlik dat Bond Street yn Londen bedoeld is, sa’t guon ynterpretatoaren miene.
Fort Knox – Legerpost yn Kentucky, dy’t ek brûkt wurdt as United States Bullion Depository, de Amerikaanske goudopslach.

Pleatst yn Anne Sexton | Tagged | Reaksjes út op Anne Sexton, Oegemantsje

Anne Sexton, Jiskepûster

Pleatst op 26/10/2025 troch Klaas van der Hoek

 
Jiskepûster

Je lêze der altyd oer:
de leadjitter mei tolve bern
dy’t de Irish Sweepstakes wint.
Fan wc’s nei wielde.
Dat ferhaal.

Of de au pair,
in lekker ding út Denemarken,
dy’t it hert stelt fan de âldste soan.
Fan ruften nei Dior.
Dat ferhaal.

Of de molkboer dy’t de riken betsjinnet,
aaien, rjemme, bûter, yochert, molke,
de wite karre in ambulânse lyk,
dy’t yn ûnreplik goed giet en fortún makket.
Fan homogenisearre molke
nei martini’s by de lunch.

Of de skjinmakster
dy’t yn de bus sit as dy ferûngelokket
en royaal útkeard krijt fan de fersekering.
Fan swabbers nei Bonwit Teller.
Dat ferhaal.

Der wie ris
in frou fan in rike man dy’t op har deabêd
tsjin har dochter Jiskepûster sei:
Wês from. Wês froed. Dan sil ik glimkje
út de himel wei yn de râne fan in wolk.
De man naam in oare frou
dy’t twa dochters hie, moaiernôch
mar mei herten as klabatsen.
Jiskepûster wie harren tsjinstfaam.
Se sliepte elke nacht yn de roetswarte hurd
en rûn om as wie se Al Jolson.
Har heit brocht kadootsjes mei út ’e stêd,
juwielen en jurken foar de oare froulju,
mar foar Jiskepûster in beamtwiich.
Se plante dy twiich op it grêf fan har mem
en der woeks in beam út op mei in wite do deryn.
Elke kear dat se wat winske, liet de do
it as in aai op de grûn falle.
In wichtige fûgel, myn leaverts, dus hear him oan.

Doe kaam it bal, sa’t elk fan jimme wit.
It wie in houliksmerk.
De prins socht om in frou.
Elkien, útsein Jiskepûster, riste har ta
en tutte har op foar it grutte barren.
Jiskepûster smeekte, mei ik ek mei.
Har styfmem smiet in skûtel reade earten
yn de sintels en sei: Garje se
binnen in oere op, dan meist derhinne.
De wite do brocht al syn freontsjes mei;
alle waarme wjukken fan it faderlân kamen
en pjukten woepsty de reade earten op.
Nee, Jiskepûster, sei de styfmem,
do hast gjin klean en kinst net dûnsje.
Sa giet dat mei styfmemmen.

Jiskepûster gong nei de beam by it grêf
en krite lûd as in gospelsjongster:
Memke! Memke! Myn toarteldo,
Stjoer my nei de prins syn bal!
De do liet in gouden jurk falle
en fragile gouden mûltsjes.
In frij grut pakket foar in simpele fûgel.
Dat se gong. Wat jin gjin nij docht.
Har styfmem en susters koenen har
sûnder har sintelgesicht net wer
en de prins naam har hân wêr’t se by stie,
hy dûnse de hiele dei mei nimmen oars.

Doe’t de nacht foel tocht se dat se better
op hûs oan koe. De prins rûn mei har op
en se ferdwûn yn it dowehok
en hoewol’t de prins it mei in bile iepenbruts
wie se fuort. Werom nei har sintels.
Dat werhelle him trije dagen oanien.
Mar op de tredde dei bestruts de prins
de paleistrep mei skuonmakkerswas.
Jiskepûster har gouden skoech plakte dêryn fêst.
No soe er dy’t de skoech paste fine
en hie er syn frjemde dûnsfamke foargoed.
Hy gong nei harren hûs en de beide susters
wienen optein want sy hienen moaie fuotten.
De âldste gong in keamer yn en paste it mûltsje
mar har grutte tean siet yn ’t paad, dat se
fike dy simpelwei ôf en luts it mûltsje oan.
De prins ried mei har fuort oant de wite do
him sei ris nei dat spoar fan bloed te sjen.
Sa giet dat mei amputaasjes.
Dy hielje net samar om’t je dat wolle.
De oare suster snied har hakke ôf
mar it bloed spruts sa’t bloed docht.
De prins krige syn nocht derfan.
Hy fielde him suver in skuonferkeaper.
Mar hy weage noch ien skot.
Diskear paste Jiskepûster yn de skoech
as in leafdesbrief yn syn slúf.

By de houliksplechtichheid
kamen de beide susters omflaaien
en de wite do pjukte harren de eagen út.
Der wienen inkeld noch twa lege gatten
as sopleppels.

Jiskepûster en de prins
libben, sizze se, noch lang en lokkich,
as twa poppen yn in museumfitrine,
nea hienen se lêst fan ruften of stof,
nea spul oer hoelang’t in aai siede moat,
nea fertelden se twaris itselde ferhaal,
nea krigen se in middelbere-leeftyd-búkje,
harren ynleave glim siet foar ivich opplakt.
Op en top Bobbsey Twins.
Dat ferhaal.

 

Cinderella

You always read about it:
the plumber with twelve children
who wins the Irish Sweepstakes.
From toilets to riches.
That story.

Or the nursemaid,
some luscious sweet from Denmark
who captures the oldest son’s heart.
from diapers to Dior.
That story.

Or a milkman who serves the wealthy,
eggs, cream, butter, yogurt, milk,
the white truck like an ambulance
who goes into real estate
and makes a pile.
From homogenized to martinis at lunch.

Or the charwoman
who is on the bus when it cracks up
and collects enough from the insurance.
From mops to Bonwit Teller.
That story.

Once
the wife of a rich man was on her deathbed
and she said to her daughter Cinderella:
Be devout. Be good. Then I will smile
down from heaven in the seam of a cloud.
The man took another wife who had
two daughters, pretty enough
but with hearts like blackjacks.
Cinderella was their maid.
She slept on the sooty hearth each night
and walked around looking like Al Jolson.
Her father brought presents home from town,
jewels and gowns for the other women
but the twig of a tree for Cinderella.
She planted that twig on her mother’s grave
and it grew to a tree where a white dove sat.
Whenever she wished for anything the dove
would drop it like an egg upon the ground.
The bird is important, my dears, so heed him.

Next came the ball, as you all know.
It was a marriage market.
The prince was looking for a wife.
All but Cinderella were preparing
and gussying up for the event.
Cinderella begged to go too.
Her stepmother threw a dish of lentils
into the cinders and said: Pick them
up in an hour and you shall go.
The white dove brought all his friends;
all the warm wings of the fatherland came,
and picked up the lentils in a jiffy.
No, Cinderella, said the stepmother,
you have no clothes and cannot dance.
That’s the way with stepmothers.

Cinderella went to the tree at the grave
and cried forth like a gospel singer:
Mama! Mama! My turtledove,
send me to the prince’s ball!
The bird dropped down a golden dress
and delicate little gold slippers.
Rather a large package for a simple bird.
So she went. Which is no surprise.
Her stepmother and sisters didn’t
recognize her without her cinder face
and the prince took her hand on the spot
and danced with no other the whole day.

As nightfall came she thought she’d better
get home. The prince walked her home
and she disappeared into the pigeon house
and although the prince took an axe and broke
it open she was gone. Back to her cinders.
These events repeated themselves for three days.
However on the third day the prince
covered the palace steps with cobbler’s wax
and Cinderella’s gold shoe stuck upon it.
Now he would find whom the shoe fit
and find his strange dancing girl for keeps.
He went to their house and the two sisters
were delighted because they had lovely feet.
The eldest went into a room to try the slipper on
but her big toe got in the way so she simply
sliced it off and put on the slipper.
The prince rode away with her until the white dove
told him to look at the blood pouring forth.
That is the way with amputations.
They just don’t heal up like a wish.
The other sister cut off her heel
but the blood told as blood will.
The prince was getting tired.
He began to feel like a shoe salesman.
But he gave it one last try.
This time Cinderella fit into the shoe
like a love letter into its envelope.

At the wedding ceremony
the two sisters came to curry favor
and the white dove pecked their eyes out.
Two hollow spots were left
like soup spoons.

Cinderella and the prince
lived, they say, happily ever after,
like two dolls in a museum case
never bothered by diapers or dust,
never arguing over the timing of an egg,
never telling the same story twice,
never getting a middle-aged spread,
their darling smiles pasted on for eternity.
Regular Bobbsey Twins.
That story.

 

Ut Transformations, 1971

Yn Transformations bondele Anne Sexton santjin faken grimmitige neifertellings fan mearkes fan de bruorren Grimm. Sy bejegenet yn har ferzjes de stereotipen fan goed en kwea, fan folmakke en wanskepen mei irony, lit ûnder­lizzende machtsstruktueren trochskine en fersmyt de happy end as in leagen. Ek bringt se de mearkes nei de wrâld fan har lêzers en harsels, troch der eigentiidske en autobiografyske eleminten yn te befrisseljen. Dat makket in pear annotaasjes miskien winsklik.

Irish Sweepstakes – Lotterij yn Ierlân, bedoeld foar it stypjen fan sikehûzen. Bûten Ierlân benammen populêr yn it Feriene Keninkryk en de Feriene Steaten. Hat bestien fan 1930 oant 1986.
Dior – Frânske lúkseguod-multinational, oarspronklik in moadehûs, oprjochte yn 1948 troch de couturier Christian Dior.
Bonwit Teller – New Yorks warehûs mei filialen yn Boston, Philadelphia en oare stêden, spesjalisearre yn djoere frouljusmoade. Promote ûnder oare Christian Dior. Hat bestien fan 1895 oant 2000.
Al Jolson – Asa Yoelson (1886–1950) krige as de sjonger Al Jolson grutte bekendheid mei optredens op Broadway, yn films en foar radio en tillefyzje. Jolson stie geregeld op it poadium as blackface: mei in swart sminkt gesicht.
Bobbsey Twins – De beide twillingen – twaris in jonge en in famke – yn it gesin Bobbsey, haadfigueren yn in rige fan 72 berneboeken. De rige The Bobbsey Twins ferskynde tusken 1904 en 1979 en waard skreaun troch Edward L. Stratemeyer en oaren ûnder it pseudonym Laura Lee Hope.

Pleatst yn Anne Sexton | Tagged | Reaksjes út op Anne Sexton, Jiskepûster

It album amicorum fan Aletta Knoops

Pleatst op 12/10/2025 troch Klaas van der Hoek

Doe’t dûmny François Haverschmidt – de dichter Piet Paaltjens – lykme-allinne yn syn pastorij yn Foudgum siet, kaam yn 1859 syn dierbere suster Sytske, widdo wurden, mei har soantsje by him ynwenjen. It makke syn iensume bestean yn de bytiden wrede Dongeradielen draachliker. Ein 1862 ferfearen François, Sytske en har soantsje nei De Helder. Noch gjin jier letter soenen broer en sus beide (opnij) trouwe, mar foar gjin fan beide wie in protte lok weilein. Sytske ferstoar yn 1866 nei in miskream oan de goalera. François litte in libben lang oan depresjes en die himsels yn 1891 te koart.

François en Sytske wienen fan oarsprong Ljouwerters. It moat Sytske west hawwe dy’t yn 1855 in bydrage levere (nû. 11) oan it hjir beskreaune album amicorum fan Aletta Knoops, dy’t yn dy snuorje yn Ljouwert wenne. De bydrage is ûndertekene mei ‘Uwe U liefhebbende vriendin Zite Haverschmidt’. ‘Zite’ sil Sytske har ropnamme west hawwe, en it skrift fan de ûndertekening stimt aardich oerien mei Sytske har han­tekenings ûnder har trouakten.

Sytske har bydrage bestiet út in gedicht en in potleadtekening. It gedicht is in sekstet yn steatlike aleksandrinen:

Nooit moet, mijn vriendin! uw hart met bittre rampen strijden,
Het allerzaligst lot wil U gestaâg verblijden,
De deugd geleid’ U steeds, waar gij uw’ treden rigt.
Blijft Gij tot aan uw eind getrouw aan uwen pligt,
Blijft aan uw vriendenrij, dus ook aan mij, gedenken,
Ik eisch dit laatste, en hoop, God zal U ’t eerste schenken.

Hat de suster fan de dichter Piet Paaltjens dat fers sels betocht? Ik tink fan net. It wurd ‘vriendin’ yn de earste rigel smyt in metryske hobbel op. Grif hat dêr oarspronklik ‘vriend’ stûn en hat Sytske dat oanpast omdat Aletta no ienris in frou wie.

De tekening, fan in hibiskus, is faaks ek net sa orizjineel. Der sit yn it album noch in twadde, net datearre potlead­tekening mei deselde foarstel­ling, makke troch de Ljouwerter jongfeint Cornelis Tigler Wijbrandi (nû. 12). Hawwe Sytske en Cornelis itselde foar­byld brûkt of hat de iene de tekening fan de oare kopiearre? Cornelis wie nammers tsjûge by it earste houlik fan Sytske, as ‘aanbehuwde neef der bruid’. Tsjûge wie ek Cornelis Noë, dy’t trouwe soe mei in oare kontribuante oan it album, Elisabeth Reijnders (nû. 9).

Fan grutte artistike wearde binne de beide tekeninkjes leau ’k net. Ek de oare byldzjende bydragen binne beskieden, al is it aardich dat der in doarpsgesicht fan Wieringerwaard tusken sit. It hiele albumke is nammers sljocht, en net botte rjocht. It doaske is standert massaproduksje en de feltsjes papier, net grutter as 7×14 sm, binne skean ôfsnien. Mar it blêdgoud op de sneed fan de brike feltsjes en de beide romantyske gravueres op it dekplaatsje en de binnenkant fan it lid jouwe dochs wat franje oan it gehiel. En der is goed op it albumke past: it hat amper wryt of slyt.

De albumhâldster, Aletta Knoops, hie gjin Ljouwerter woartels. Sy waard yn 1829 berne yn Arnhim as dochter fan de jernfabrikant Abraham Knoops en Aletta van Hees, en kaam as húshâldster yn tsjinst by de minniste dûmny Matthias van Geuns (1823–1904).1 Hy en Aletta wienen neef en nicht; harren memmen wienen susters. Matthias, hikke en tein yn Ljouwert, studearre oan it Doopsgezind Seminarie yn Amsterdam en waard yn 1847 foargonger yn Zijpe. Aletta kaam yn dy lette jierren fjirtich al by him yn ’e hûs, sjoen de albumbydragen fan lju út Zijpe en Wieringerwaard. Yn 1850 waard Matthias predikant yn Ljouwert, wat er oant syn emeritaat yn 1888 bliuwe soe. Aletta ferfear mei syn húshâlding mei nei Ljouwert en makke dêr nije freonen. Unbekend is wannear’t se wer nei har bertestêd Arnhim weromgong. Sy ferstoar dêr as frijfaam yn 1878.

De bydragen oan har album binne fan:

1. Johan Hendrik Ochtman, Arnhim, 21-07-1844. Gedicht, 5 rigels, earste rigel ‘Voorwaarts, op den weg des levens’. Ochtman skreau syn bydrage ‘bij dh. W. Knoops’ = de Arnhimmer apteker Wessel Knoops (1800–1879).2

Berne Sieriksee 24-02-1817, ferstoarn Sieriksee 29-12-1863, soan fan Johannes Ochtman (1796–1872) en Pieternella Nijland (1798–1828), troud Sieriksee 15-03-1837 mei Anna Adriana Borrendamme (1815–1873). Apteker yn Sieriksee, direkteur fan de garansinefabryk Ochtman, Van der Vliet & Co.3

2. Arendje Martha Knoops, Arnhim, 22-11-[1845?]. In nicht fan Aletta. Borduerwurk: wynranken.

Berne Arnhim 29-03-1831, ferstoarn Arnhim 23-04-1901, dochter fan Wessel Knoops (1800–1879) en Arendje Martha van Ooij (1800/1–1850), troud Arnhim 11-11-1857 mei Fredrik Willem Gerritsen (1827–1908).

3. Johannes Henricus van Demmeltraadt, Arnhim, 15-12-1845. Lange proaza­tekst, foar ‘mijne jonge en bevallige vriendin!’ fan ‘Uw grijze vriend’.

Doopt Nimwegen 15-05-1774, ferstoarn Arnhim 09-01-1859, soan fan Clemens van Demmeltraadt en Hendrina Heijer, net troud.

4. Helena Jacoba Knoops, Arnhim, 25-12-1845. In nicht fan Aletta. Borduer­wurk: blommekrâns.

Berne Arnhim 15-12-1832, ferstoarn Arnhim 13-04-1905, dochter fan Carel Otto Knoops (1794–1878) en Barbara van Hees (1800–1889), troud Arnhim 11-06-1857 mei Jan Ypes Ybes (1821–1908), widner fan Johanna Hendrica Wilhelmina Mos (1833–1855).

5. G. de Groot, Arnhim, 11-01-1846. Gouache: roas; byskrift: ‘Dit roosje blijv’ altijd | Der vriendschap toegewijd.’

6. Pieter de Waard en Guurtje Marees, [wierskynlik Zijpe, ±1847–1850]. Tekst: ‘Aandenken van Vriendschap | voor | Aletta Knoops | van | P. de Waard en Guurtje Marees.’

Pieter berne Zijpe 12-10-1794, ferstoarn Zijpe 29-06-1857, soan fan Dirk de Waard (1752–1830) en Immetje Stuurman (1755–1814), troud Zijpe 28-12-1816 mei Guurtje Marees. Skoalmaster.
Guurtje doopt Zijpe 29-04-1787, ferstoarn Zijpe 12-04-1878, dochter fan Gerrit Marees en Maartje Hillegonds, troud 1. Petten 14-05-1809 mei Michiel Oost (1790–1815), troud 2. Zijpe 28-12-1816 mei Pieter de Waard.

7. Jogchem Blaauboer, Wieringerwaard, 16-02-1850. Gedicht, 4 rigels, strofe út ‘Aan Adeline’ fan Everhardus Johannes Potgieter (1808–1875): ‘Liefde en onschuld hoop en vrêde, | Blijve u, waar gij dartelt bij; | En vergund gij mij eene bede, | O! gedenk dan soms aan mij.’4

Berne Wieringerwaard 18-02-1830, ferstoarn Zijpe 03-05-1913, soan fan Jogchem Blaauboer (1799–1877) en Grietje Sloth (1801–1874), troud Zijpe 04-05-1850 mei IJda Blaauboer (1830–1895).

8. Pieter Blaauboer, Wieringerwaard, 16-02-1850. Potleadtekening: feart en huzen yn Wieringerwaard.

Berne Wieringerwaard 20-02-1824, fer­stoarn Swol 19-02-1887, soan fan Jogchem Blaauboer (1799–1877) en Grietje Sloth (1801–1874), troud 1. Bergen 13-05-1864 mei Niesje Koger (1839–1867), troud 2. Bergen 16-09-1870 mei Geertruida Cornelia van Lon (1820–1885), widdo fan Jan Huibert Diederiks. Gemeentesiktaris.

9. Elisabeth Reijnders, Ljouwert, 14-12-1850. Tekening: winterlânskip mei huzen en skippen lâns in feart en reedriders op it iis.

Berne Ljouwert 17-08-1832, ferstoarn Ginneken en Bavel 05-05-1925, dochter fan Izaak Reijnders (1798–1875) en Catharina Anna van Wicheren (1801–1877), troud Ljouwert 27-07-1859 mei Cornelis Noë (1831–1905).

10. Ypkje Posthumus, Ljouwert, 21-12-1854. Potleadtekening: roazen.

Berne Ljouwert 29-08-1834, ferstoarn Nimwegen 08-01-1913, dochter fan Salvus Posthumus (1805–1838) en Jaike Lojenga (1810–1888), troud Ljouwert 03-07-1862 mei Jan Ypes (1832–1891).

11. Sytske Haverschmidt, Ljouwert, 02-01-1855. Foar: potleadtekening: hibiskus; achter: gedicht, 6 rigels, earste rigel ‘Nooit moet, mijn vriendin! uw hart met bittre rampen strijden’.

Berne Ljouwert 14-04-1833, ferstoarn De Haach 16-07-1866, dochter fan Nicolaas Theodorus Haverschmidt (1801–1879) en Geeske Bekius (1803–1878), troud 1. Ljouwert 17-09-1856 mei Adriaan Singels (1834–1859), troud 2. Ljouwert 05-10-1863 mei Frederik Nicolaas Jan Singels (1836–1925), in broer fan Adriaan.

12. Cornelis Tigler Wijbrandi, [wierskynlik Ljouwert, ±1855]. Potleadtekening: hibiskus.

Berne Ljouwert 21-08-1832, ferstoarn De Haach 31-10-1903, soan fan Klaas Tigler Wijbrandi (1809–1888) en Sjoukje Brouwer (1811–1855), troud Ferwerteradiel 27-11-1858 mei Gaatske Cannegieter (1837–1904).

Noaten

  1. Oer Knoops: Frans van den Houdt, ‘Apotheker Wessel Knoops maakte jongeren enthousiast voor natuur­wetenschappen. Gelijknamig genootschap viert het tweehonderdjarig bestaan’, Pharmaceutisch Weekblad, 05-04-2024, s. 18–21; ‘Wessel Knoops’, Wikipedia.
  2. Oer Van Geuns: [F.S.] Knipscheer, ‘Geuns (Matthias van)’, Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek VIII, Leiden 1930, kol. 600–601; S.B.J. Zilverberg, ‘Geuns, Matthias van’, Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme III, 1988, s. 137–138.
  3. Oer Ochtman: Ter gedachtenis aan den wel-edelen heer Johan Hendrik Ochtman, Johz., overleden te Zierikzee, den 29 December 1863, [Zierikzee 1864]; ‘Johan Hendrik Ochtman’, Encyclopedie van Zeeland.
  4. Vaderlandsche Letteroefeningen, 1833, s. 325–328.

Pleatst yn Freoneboekjes | Tagged , , , , , , , , , , , , , , , | Reaksjes út op It album amicorum fan Aletta Knoops

Georg Trakl, Jiergong

Pleatst op 21/09/2025 troch Klaas van der Hoek

 
Jiergong

Yn ’t leaf kroep sprantelich robyn.
Doe wie de fiver kalm en wiid.
De wâldseam lâns lei bûnt ferstruid
In flekkerich blau en stoffich brún.

In fisker luts syn netten yn.
Doe kaam der skimer oer it gea.
Ien hôf noch ljochte skier oer ’t hear
En fammen brochten fruit en wyn.

Fierôf stoar wei in herdersliet.
Doe stienen klinten frjemd en keal.
It wâld, no yn in deadshimd feal,
Rôp heugenis wekker oan fertriet.

En staf-oer-nacht waard stil de tiid
En as yn swarte hoalen fleach
Yn ’t wâld in ravemacht en teach
Nei it kloklet, fier fuort, yn de stêd.

 

Jahreszeit

Rubingeäder kroch ins Laub.
Dann war der Weiher still und weit.
Am Waldsaum lagen bunt verstreut
Bläulich Gefleck und brauner Staub.

Ein Fischer zog sein Netze ein.
Dann kam die Dämmrung übers Feld.
Doch schien ein Hof noch fahl erhellt
Und Mägde brachten Obst und Wein.

Ein Hirtenlied starb ferne nach.
Dann standen Hütten kahl und fremd.
Der Wald im grauen Totenhemd
Rief traurige Erinnerung wach.

Und über Nacht ward leis’ die Zeit
Und wie in schwarzen Löchern flog
Im Wald ein Rabenheer und zog
Nach der Stadt sehr fernem Geläut.

 

Ut de ‘Gedichte 1909–1912’

Pleatst yn Georg Trakl | Tagged | Reaksjes út op Georg Trakl, Jiergong

Georg Trakl, Amen

Pleatst op 14/09/2025 troch Klaas van der Hoek

 
Amen

Untbining sljurkjend troch de môgele keamer;
Skaden op gielich behang; yn donkere spegels wulvet
Him de elpenbienen drôfnis fan ús hannen.

Brune kralen ferglide troch de bestoarne fingers.
Yn de stilte
Gean óp de blauwe moansiedeagen fan in ingel.

Blau is ek de jûne;
De oere fan ús weistjerren, it skaad fan Azraël,
Dat in brún lyts hôf ferdonkeret.

 

Amen

Verwestes gleitend durch die morsche Stube;
Schatten an gelben Tapeten; in dunklen Spiegeln wölbt
Sich unserer Hände elfenbeinerne Traurigkeit.

Braune Perlen rinnen durch die erstorbenen Finger.
In der Stille
Tun sich eines Engels blaue Mohnaugen auf.

Blau ist auch der Abend;
Die Stunde unseres Absterbens, Azraels Schatten,
Der ein braunes Gärtchen verdunkelt.

 

Ut Gedichte, 1913. Azraël is de ingel fan de dea, dy’t de siele fan it lichem skiedt.

Pleatst yn Georg Trakl | Tagged | Reaksjes út op Georg Trakl, Amen

Georg Trakl, De grouwel

Pleatst op 07/09/2025 troch Klaas van der Hoek

 
De grouwel

Ik rûn, seach ik, ferlitten keamers yn.
– Dwyl dûnsen stjerren yn de blauwe jûne
En op de fjilden gûlden lûd de hûnen
En yn de krunen wiele wyld de wyn.

Ynienen: stilte! Koartsich-doffe gloed
Lit giftige blommen bloeie út myn mûle,
En út de tûken falt as út in wûne
Bleek glânzjend dau, en falt en falt as bloed.

Kin ’k oars yn spegels neat as leechte fine,
No sjoch ik traach en faai dêryn ferskinen,
Ut tsjusternis en grouwel: Kaïns blik!

Sêft risselje de sidene gerdinen,
Troch ’t finster blikt de moanne as in bline,
Hjir is inkeld myn moardner noch – en ik.

 

Das Grauen

Ich sah mich durch verlass’ne Zimmer gehn.
– Die Sterne tanzten irr auf blauem Grunde,
Und auf den Feldern heulten laut die Hunde,
Und in den Wipfeln wühlte wild der Föhn.

Doch plötzlich: Stille! Dumpfe Fieberglut
Läßt giftige Blumen blühn aus meinem Munde,
Aus dem Geäst fällt wie aus einer Wunde
Blaß schimmernd Tau, und fällt, und fällt wie Blut.

Aus eines Spiegels trügerischer Leere
Hebt langsam sich, und wie ins Ungefähre
Aus Graun und Finsternis ein Antlitz: Kain!

Sehr leise rauscht die samtene Portiere,
Durchs Fenster schaut der Mond gleichwie ins Leere,
Da bin mit meinem Mörder ich allein.

 

Ut de ‘Sammlung 1909’

Pleatst yn Georg Trakl | Tagged | Reaksjes út op Georg Trakl, De grouwel

Poste restante XLV

Pleatst op 10/08/2025 troch Klaas van der Hoek

‘Weidum. Volksvermaken.’ (l.û.), ±1903–1905. Ljochtdruk, 90×139 mm. Utjûn troch Arjen Roorda, Weidum. Poststimpels Weidum 26-08-1905, Bussum 26-08-1905 en Amsterdam Centraal Station 29-08-1905. Ferstjoerd oan Johannes de Vries, Bussum/Amsterdam, troch ‘Coos’, ‘Thea’ en ‘Bertus’.

Weidum fiert feest. Boppe de Greate Buorren hinget in mânske flagge. In kliber folk stiet te sjen nei twa manlju dy’t elk in jok mei twa kuorren drage. Tusken harren yn, midden op ’e dyk, stiet in taffeltsje; der liket in flesse op te lizzen op in ferheginkje. De man rjochts, mei in silinderhoed op ’e holle, bringt sa te sjen mei de hân wat nei de mûle. Wat is hjir te rêden?

Weidum op in ansicht út 1964. Links achter it hûs Greate Buorren 23, dat prominint op de ansicht boppe-oan dit blog stiet.

It Fries Fotoarchief hat in eksim­plaar fan deselde ansicht. De foarstelling wurdt dêr beskreaun as: ‘Dorpsgezicht van Weidum. Hier zien we een aantal artiesten (?) die het publiek tijdens het dorpsfeest vermaken in de Greate Buorren.’ Dy beskriuwing suggerearret dat beide manlju in sketch of sokssawat opfiere. Mar it sit oars, sa leart de Franeker Courant fan 16 augustus 1903. Dy krante befettet in detaillearre ferslach fan it Weidumer doarps­feest. Dat sette op tongersdei 13 augustus út ein mei ‘volksspelen’, meast foar bern en jongerein: hurdrinne foar famkes oant en mei acht jier, hurdrinne foar jonges oant en mei acht jier, stuolledûnsje foar famkes boppe de acht jier, koekehappe foar jonges boppe de acht jier en ‘flesschenslaan door jongelingen’. Foar folwoeksen manlju wie der ‘hardloopen met bollenkorven’. Foar folwoeksen froulju wie der neat.

It spultsje hurdrinne mei bol­kuor­ren, dat ‘volksvermaak’ is te sjen op de ansicht­kaart hjirboppe. Oant yn de lette jierren tritich waard it dien op doarps- en skoalfeesten yn hiel Fryslân, sa’t út âlde kranten bliken docht. Mar op de ansicht wurdt net hurdrûn, de manlju steane stil by in taffeltsje, wat dogge se dêr? Opnij bringt de Franeker Courant, diskear dy fan 30 augustus 1908, útkomst. Dêr stiet in ferslach yn fan it doarpsfeest yn Wytgaard dat jier. Ek dêr wie hurdrinne mei bolkuorren ien fan de spultsjes. De ferslachjouwer ljochtet dat spultsje yn in bysin ta en beskriuwt dêrmei tagelyk it momint dat op de Weidumer ansicht fêstlein is:

Bij het hardloopen met twee bolkorven aan een juk, waarbij midden in de baan uit een gesloten flesch een glaasje water ingeschonken moest worden om dit te ledigen en de flesch daarna weer te sluiten, werden de prijzen behaald door Age Jorna, J. Vliegendehond, Abe Jorna en Tj. v. Balen.

Der bestiet noch in oare ansicht dy’t itselde momint werjout, mar de fotograaf hat de foto diskear nommen fan de oare kant fan it taffeltsje. Ek brocht de útjouwer fan beide ansichten ferzjes op ’e merk dy’t nochal rûch ynkleure binne, mei blau, brún, grien en read. Dy útjouwer wie de Weidumer winkel­baas Arjen Roorda (1870–1928), dy’t noch minstens trije oare kaarten fan Weidum meitsje liet, lykas de ansicht hjirnêst fan de Hegedyk, sjoen fan de Dekemawei ôf.

Op de ansichten fan Weidum mei ‘volksvermaken’ dus gjin sketch troch artysten. Sa net, der waarden op it Weidumer doarpsfeest fan 1903 wier wol sketches opfierd, net oerdeis op strjitte mar jûns yn it kafee fan de widdo Samplonius. Leden fan it Weidumer resitearkolleezje Oefening en Vermaak brochten dêr Frysk toanielwurk op ’e planken: de ienakter Krystjoun fan Yme Schuitmaker, it blijspul Jild en ljeafde fan Tseard Velstra en de klucht De skearwinkel fen Toan Sjipsop fan Waling Dykstra, alle trije foar it earst publisearre yn 1902. ‘De herhaalde bijvalsbetuigingen van het zoo talrijk opgekomen publiek waren voor de leden zeker het beste bewijs dat een en ander zeer in den smaak viel. Hun spel was uitstekend.’

In bolkoerrinster op in ansicht út 1913.

Yn it deistich libben wie bolkoer­rinne, ek wol bolrinne neamd, oars gjin botte fermaaklike beuzichheid. It útsuteljen fan bôle, brea en koeke yn it doarp en benammen ek lâns pleatsen en arbeiderswenten bûtenút, te foet yn waar en wyn mei twa swiere kuorren oan in jok, wie dreech wurk en smiet net folle op. It waard meast dien troch froulju, faken widdo of frou fan in sike of ynfalide man, dy’t sa besochten de skeamele ynkomsten yn harren húshâlding noch in lyts bytsje by te spikerjen. Yn it rymstik ‘Klaske Bolrinster’ (1881) fan Piter Jelles Troelstra bringt Klaske har sitewaasje sa ûnder wurden:

Ik woe jimm’ graech ris hwet forkeapje;
Hwent och, ik ha seis lytse bern,
Dy mat ik sels de mûle stopje;
Hwent ’k ha foar ’n toch myn man forlern.

Ja, tink er om; foar my is ’t libben
Hwet oars as molkengroattenbrij;
’t Is dei oan dei wer skrippe en skûrre;
Mijn pak is swier, leau det mar fry.

De ferneamdste ‘literêre’ bolkoerrinster is sûnder mis mem Afke út de klassiker Afke’s tiental (1903) fan Nynke fan Hichtum. As Afke de kream fan har tsiende bern útleit, komt buorfrou Jetske freegjen

wat Afke er van zou zeggen, als zij Zaterdag eens voor haar door ’t dorp rondging met de manden vol versch brood, of ‘bollekorven’ zooals die in Friesland genoemd worden. Om er een beetje bij te verdienen, liep Afke namelijk driemaal in de week met die bollekorven. Als ze daarmee den halven dag onafgebroken op de been was, kon ze er een kwartje mee verdienen, of soms 37½ cts. Dat was wel niet veel, maar ze kon er toch al gauw twee paar klompen voor de kinderen voor koopen, of iets anders, dat ze noodig hadden. En nu wou die goeie Jetske dat voor haar doen, zonder er zelf een cent aan te verdienen!

Bolkoerrinsters brochten net inkeld bakkersguod mar ek it lêste nijs. De bolkoerrinster dy’t nijs – en ek rabberij – útkrantet, waard sprekwurdlik. Al yn de Rimen en teltsjes skriuwt Joast Hiddes Halbertsma dat in fertroulikheidsje ‘juster al yn ’e bôlkoer’ lei om oan te jaan dat it al rûngong.

De dûbele rol fan de bolkoerrinster komt moai ta útdrukking op in ansicht dy’t de Hearrenfeanster boekhanneler Gerben Brouwer meitsje liet. Om 1917 hinne joech Brouwer in steal ansichten út mei froulju fan it Fryske plattelân. Op ien fan dy ansichten sjogge wy in bolkoerrinster by in boerinne foar de bûtendoar (mei rjochts noch in stikje fan in amerrak). Net folle letter turnde Brouwer de ansichten om ta lokwinsk- en nijjiers­kaarten. Op de niisneamde ansicht waard ‘Lokkich Nijjier’ bypinsiele en it plaatsje krige as ûnder­skrift in Frysktalige nijjierswinsk op rym. De bolkoer­rinster, sa stiet dêryn te lêzen, bringt ‘nys en ytbre waren’. De Leeuwarder Courant fan 20 juny 1959 hie yn de rubryk ‘Ut ’e âlde doaze’ in ôfbylding fan dy kaart en skreau dêrby:

Nei alle gedachten sil de ûnbikende rymker “nijs” wol foarop set hawwe (en hat er dêrnei de ytbre waren neamd) om’t it sa better foel, mar tagelyk moat er syn folkje goed kend hawwe, hwant it nijs wie by de âlde bôllekoerrinster hast like foarnaem as de bollen, de wiggen, de healbreaën of de fjirdepartsjes, dy’t hja njonken de fine koeke, de kantkoeke en de snipelkoeke yn ’e kuorren oan it jûk de reden en paden, de loanen en de diken lâns tôge.
      Yn de âlde Fryske toanielstikken wie in bôllekoerrinster stéfêst in rabbelskûte, in âld teapert en in praetsjeforkeapster, dy’t altiten oer oaren de mûle spielde. Dêr sil wol hwat fan oan west hawwe, en faeks hawwe ús toaniel en Fryslân sels wol hwat forspile nou’t in feguer lykas op ús printsje doe-tiid wurden is.

De earste bolkoerrinster-ansicht fan Brouwer is printe yn sepia – al by ferskinen lei it patina fan it ferline der oerhinne. De bolkoerrinster wie doe al op har retoer. Sy waard opfolge troch de bakkersfeint, dy’t op in transportfyts mei in grutte koer boppe it foartsjil de klanten bylâns jage. Sa’n jonge teutet en rabbet net, hy trapet stevich de pedalen rûn en floitet nei de famkes.

Pleatst yn Poste restante | Tagged , , | Reaksjes út op Poste restante XLV

Else Lasker-Schüler, De bavianemem sjongt
har baviaantsje yn sliep

Pleatst op 20/07/2025 troch Klaas van der Hoek

 
De bavianemem sjongt har baviaantsje yn sliep
(Nanesankje)

Sliep mar, sliep mar,
Myn roazepoepertsje,
Myn sûkerlúske,
Myn goudflieke,

Moarn sil de keizerin út Azië komme
Mei sûker, sûkelarje en bombommen,

Gau gau
Koeskes dwaan, bliuwste wekker,
Dan krijt Blaubekje neat fan dat lekkers.

 

Die Pavianmutter singt ihr Paviänchen in den Schlaf
(Wiegenliedchen)

Schlafe, schlafe,
Mein Rosenpöpöchen,
Mein Zuckerläuschen,
Mein Goldflöhchen,

Morgen wird die Kaiserin aus Asien kommen
Mit Zucker, Schokoladen und Bombommen,

Schnell, schnell,
Haase Haase machen,
Sonst kriegt Blaumäulchen nichts von den Sachen.

 

Ut Die gesammelten Gedichte, 1917. Foar it earst publisearre yn it proazawurk Das Peter Hille-Buch, 1906.

Pleatst yn Else Lasker-Schüler | Tagged | Reaksjes út op Else Lasker-Schüler, De bavianemem sjongt
har baviaantsje yn sliep

Else Lasker-Schüler, O, wie ’k mar út ’e wrâld!

Pleatst op 13/07/2025 troch Klaas van der Hoek

 
O, wie ’k mar út ’e wrâld!
(Oan myn dokter Benn)

Dan gûlsto om my.
Reade bûkelhagen fjurje
Myn dreamen striidhaftich oan.

Troch tsjuster strewel
Moat ik
En fuorgen en wetter.

Hieltyd treft wyld weagjen
Myn hert;
Fijân fan binnen.

O, wie ’k mar út ’e wrâld!

Mar ek dêr fier fan wei
Doal ik in flikkerljocht

Om God syn grêf.

 

O ich möcht aus der Welt!
(Meinem Doktor Benn)

Dann weinst du um mich.
Blutbuchen schüren
Meine Träume kriegerisch.

Durch finster Gestrüpp
Muß ich
Und Gräben und Wasser.

Immer schlägt wilde Welle
An mein Herz;
Innerer Feind.

O ich möcht aus der Welt!

Aber auch fern von ihr
Irr ich ein Flackerlicht

Um Gottes Grab.

 

Ut Die gesammelten Gedichte, 1917

Pleatst yn Else Lasker-Schüler | Tagged | Reaksjes út op Else Lasker-Schüler, O, wie ’k mar út ’e wrâld!

Else Lasker-Schüler, In treurliet

Pleatst op 06/07/2025 troch Klaas van der Hoek

 
In treurliet

In swarte do, dat is de nacht
… Do tinkst sa sêft oan my.

Ik wit, dyn hert is stil,
It hat myn namme op syn seam.

De smerten dy’t dy tabehearre
Komme op my ta.

De sillichheden dy’t dy sykje
Garje ik ûnoanrierd.

Sa draach ik de blossems fan dyn libben
Fierder fuort.

En wol dochs mei dy stilstean;
Twa wizers op de wizerplaat.

O, alle tuten moatte leafwei
Swije op beskynde lippen.

Nea wer sil it moarn wurde,
Want se brutsen dyn jeugd.

Achter dyn sliepbien
Stoar in paradys.

Meie de fertrietliken
Yn de dei de sinne fervje.

En de treurjenden
Glâns op harren wangen lizze.

Yn de swarte wolketsjelk
Stiet de moannebloeiselknop.

… Do tinkst sa sêft oan my.

 

Ein Trauerlied

Eine schwarze Taube ist die Nacht
… Du denkst so sanft an mich.

Ich weiß, dein Herz ist still,
Mein Name steht auf seinem Saum.

Die Leiden, die dir gehören,
Kommen zu mir.

Die Seligkeiten, die dich suchen,
Sammele ich unberührt.

So trage ich die Blüten deines Lebens
Weiter fort.

Und möchte doch mit dir stille stehn;
Zwei Zeiger auf dem Zifferblatt.

O, alle Küsse sollen schweigen
Auf beschienenen Lippen liebentlang.

Niemehr soll es früh werden,
Da man deine Jugend brach.

In deiner Schläfe
Starb ein Paradies.

Mögen sich die Traurigen
Die Sonne in den Tag malen.

Und die Trauernden
Schimmer auf ihre Wangen legen.

Im schwarzen Wolkenkelche
Steht die Mondknospe.

… Du denkst so sanft an mich.

 

Ut Die gesammelten Gedichte, 1917

Pleatst yn Else Lasker-Schüler | Tagged | Reaksjes út op Else Lasker-Schüler, In treurliet